شاخص توده بدنی BMI چیست و چطور محاسبه می شود؟

در علم تغذیه مفهومی با عنوان شاخص توده بدنی یا BMI وجود دارد که برای سنجش قد و وزن یک فرد به کار می رود. در واقع این مفهوم ابزاری است که سلامت وزن فرد را با توجه به قدش تخمین می زند. اگر می خواهید بدانید دچار اضافه یا کمبود وزن هستید یا خیر با ما همراه باشید. در این مطلب قصد داریم به بررسی BMI و نحوه محاسبه آن بپردازیم.

دسترسی سریع به عناوین:

• شاخص توده بدنی چیست؟
• نحوه محاسبه BMI
• نتایج حاصل از BMI چه چیزی را نشان می دهد؟
• روش های کاهش شاخص توده بدنی

شاخص توده بدنی چیست؟

در حدود سال 1850 یک دانشمند بلژیکی با نام آدولف کوتله یک فرمول ریاضی را ابداع کرد که در آن با چند عمل ریاضی وزن موجود در هر متر مربع بدن را برآورد می کند. با این فرمول که در ابتدا با شاخص کوتله معروف شد اما بعدها شاخص توده بدنی نام گرفت، مشخص می شود که آیا فرد با توجه به قدش وزن مناسب دارد یا خیر؟

نحوه محاسبه BMI

برای محاسبه شاخص توده بدنی فقط کافیست قد و وزن خود را بدانید و از این فرمول استفاده کنید:

عدد وزن به کیلوگرم تقسیم بر عدد قد به متر به توان دو

برای مثال شخصی که دو متر قد و صد کیلو وزن دارد از تقسیم 100 تقسیم بر 4 (یعنی عدد قد ضرب در خودش) به عدد 25 می رسد.

نتایج حاصل از BMI چه چیزی را نشان می دهد؟

همانطور که اشاره کردیم این فرمول برای اندازه گیری میزان چاقی یا لاغری افراد به کار می رود. البته گاهی اوقات این روش خیلی صحیح نیست چرا که معیارهای دیگری مانند جنسیت و نوع استخوان بندی هم در سنجش سلامت وزن تاثیرگذار هستند. اما در کل نتایج حاصل از BMI به شرح زیر می باشند:

BMI پایین تر از 18- کمبود وزن شدید

BMI پایین تر از 18 یک نشانه خطر است و فردی با این مقدار شاخص توده بدنی از وزن ایده آل فاصله بسیاری داشته و در معرض سوء تغذیه و خطر مرگ قرار دارد و سریعاً باید به پزشک مراجعه کند.

دلایل کمبود وزن شدید و BMI پایین

این احتمال وجود دارد که فرد مبتلا به یک بیماری پنهان و طولانی مدت باشد و یا تحت یک درمان پزشکی قرار دارد که موجب لاغری بیش از حد او شده است. سوء استفاده مواد مخدر و الکل هم می تواند موجب کمبود وزن شدید باشد.

طبق نظر وزارت بهداشت بریتانیا کاهش وزن بیش از 5 درصد از وزن در طی دوره 6 تا 12 ماه نشان دهنده یک مشکل جدی می باشد.

در برخی اوقات کاهش وزن شدید می تواند ناشی از یک مسئله عاطفی باشد که موجب شده فرد در مدت کوتاهی وزن زیادی را از دست دهد. در این صورت یاری گرفتن از مشاور توصیه می شود.

خطرات BMI پایین تر از 18

BMI پایین بسیار خطرناک است چرا که نشان دهنده این است که شما رژیم غذایی کامل سرشار از مواد معدنی مورد نیاز بدن را ندارید و این رژیم غذایی نامناسب موجب می شود مواد لازم به بدن نرسد و در اثر کمبود ویتامین ها و مواد مورد نیاز، عوارض جبران ناپذیر و بیماری هایی نظیر پوکی استخوان، مشکلات ایمنی، اختلالات باروری و بیماری های قلبی عروقی اتفاق بیفتد.

شاخص توده بدنی بین 18.5 تا 25- وزن نرمال

اگر با استفاده از فرمولی که ارائه دادیم به بازه عددی 18.5 تا 25 رسیدید، به شما تبریک می گوییم چرا که در محدوده وزنی نرمال و سالم قرار دارید و خبری از اضافه و کمبود وزن نیست. بر اساس این عدد فقط متوجه این می شویم که وزن ما در چه محدوده ای قرار دارد اما از قدرت بدنی، آمادگی عضلات، درصد چربی و … اطلاعاتی دستگیرمان نمی شود.

BMI بین 25 تا 30-اضافه وزن

اگر در محاسبه BMI خود به اعداد 25 تا 30 رسیدید صادقانه سبک زندگی خود را بررسی کنید و ببنید آیا روش تغذیه صحیحی دارید؟ آیا فعالیت های بدنی انجام می دهید؟ چرا که شما دارای اضافه وزن هستید و باید آن را جدی بگیرید و قبل از اینکه به چاقی تبدیل شود برطرفش کنید.

البته به این نکته توجه داشته باشید که اگر باردار هستید یا ورزش حرفه ای انجام می دهید و یا حتی فردی با توده عضلانی بالا می باشید به عدد BMI اعتنای زیادی نکنید. زیرا سلامت بدن مهم تر از عدد شاخص توده بدنی است.

BMI 30 و بالاتر از آن-چاقی

BMI بالاتر از 30 نشانه چاقی است. چاقی یکی از مشکلاتی است که از ترکیب عواملی مانند سبک زندگی و ژنتیک ناشی می شود. سبک زندگی ناسالم می تواند عدم تحرک، پرخوری، سیگار کشیدن و مصرف الکل باشد که منجر به اضافه وزن در فرد می شود. اگر شاخص توده بدنی شما 30 و بالاتر از آن است حتماً برای کاهش وزن خود اقدام کنید.

روش های کاهش شاخص توده بدنی

با استفاده از روش هایی که در ادامه ذکر می کنیم، می توانید شاخص توده بدنی خود را کاهش دهید.

دریافت برنامه غذایی صحیح از متخصص تغذیه

یکی از اصلی ترین علل چاقی عدم رعایت رژیم غذایی مناسب و سبک تغذیه ناسالم است. پس در مرحله اول بسیار مهم است که مقدار کالری های دریافتی خود را کاهش دهید و غذاهای سالم مصرف کنید. به همین منظور لازم است به پزشک متخصص تغذیه مراجعه کنید که با رعایت رژیم غذایی اصولی به کاهش وزن برسید.

انجام ورزش های قدرتی و هوازی

بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، حدود 150 دقیقه ورزش در طول هفته برای همه بزرگسالان ضروری است. اگر شاخص توده بدنی نشان از چاقی شما داشت سعی کنید زیر نظر یک مربی فعالیت های ورزشی داشته باشید تا بدون خسته شدن از ورزش خود لذت ببرید و به هدفتان برسید.

خواب کافی و کنترل اضطراب و استرس

بر اساس تحقیقات خواب کافی و با کیفیت در روند کاهش وزن تاثیر مثبتی دارد. اغلب افرادی که خواب کافی ندارند دچار پرخوری و اضافه وزن می شوند. علاوه بر خواب ناکافی، استرس هم مانع دیگری برای کاهش وزن است چرا که با نامتعادل کردن هورمون های بدن باعث پرخوری های عصبی می شود. برای داشتن خواب با کیفیت و کنترل سطح استرس خود سعی کنید از روش هایی مثل مدیتیشن کمک بگیرید.